FACTSHEET- LEEFSTIJL

DEFINITIE

De leefstijl van mensen is van invloed op hun gezondheid en daarmee ook op de mogelijkheid te participeren in arbeid. Leefstijlfactoren zijn rookgedrag, alcohol- en druggebruik, voeding, eetgewoontes, overgewicht, lichamelijke activiteit en seksuele activiteit. Bij leefstijlfactoren gaat het om het samenspel van gedrag dat een gunstige of een ongunstige invloed kan hebben op de gezondheid, zoals lichaamsbeweging, roken en overmatig alcoholgebruik.

METEN

Leefstijl wordt vaak gemeten door middel van vragenlijsten. TNO heeft in 2009 een rapport gepresenteerd met daarin een beschrijving van 12 veelgebruikte vragenlijsten om leefstijl te meten. De leefstijl van mensen lijkt makkelijk uit te vragen, maar er blijkt vaak sprake te zijn van over- of onderrapportage. Overgewicht (BMI ≥25) kan gemeten worden door lengte (in meters) en gewicht (in kilogram) te meten en vervolgens de body mass index te berekenen met: gewicht/lengte² (Nationaal Kompas). De mate van lichamelijke activiteit kan objectief gemeten worden d.m.v. accelerometers of stappentellers.

TOEPASSINGSGEBIED

Algemeen

De Raad voor de Volksgezondheid en Zorg (tegenwoordig opgenomen in de Gezondheidsraad) schrijft dat ongezonde leefstijlfactoren samen 6% van de arbeidsuitval door vroegpensioen en 15% van de uitval door werkloosheid voor het 65^e levenslaar verklaren (Mackenbach & Burdorf, 2006)(bewijskracht****). Werknemers met zwaar overgewicht hebben 1,5x zo grote kans op arbeidsongeschiktheid als werknemers met een gezond gewicht (Robroek et al., 2013)(bewijskracht****). Daarnaast laten diverse onderzoeken zien dat mensen met zwaar overgewicht een verhoogd risico op hebben op ziekteverzuim (Neovius et al., 2009; Van Duijvenbode et al., 2009)(bewijskracht****). Diverse studies laten zien dat onvoldoende beweging samenhangt met arbeidsongeschiktheid en werkloosheid (Robroek et al., 2013)(bewijskracht***). Waar beweging in de vrije tijd beschermt tegen langdurig ziekteverzuim, vormt werkgerelateerde lichamelijke activiteit juist een risicofactor (Holtermann et al., 2012). Ook roken komt naar voren als een factor uitval uit werk door arbeidsongeschiktheid en werkloosheid (Burdorf et al., 2008)(bewijskracht****). De resultaten van onderzoeken naar alcoholgebruik zijn minder consistent.

Ziekte specifiek

Artrose: geen informatie beschikbaar.

Asthma & COPD: roken is gerelateerd aan een verhoogde kans op arbeidsongeschiktheid bij werkenden met COPD (Ots et al. 2021) (bewijskracht: **). 

Borstkanker: ernstig overgewicht (BMI>30) is geassocieerd met arbeidsongeschiktheid 5-15 jaar na een initiële diagnose van borstkanker(Peuckmann et al., 2009)(bewijskracht **).

Depressie: voor werknemers met depressie is er geen associatie gevonden tussen een ongezonde leefstijl en de kans op uitval uit werk door arbeidsongeschiktheid (Ots et al. 2021) (bewijskracht: **).

Hart en vaatziekten: roken verhoogt de kans op arbeidsongeschiktheid voor mensen met hart- en vaatziekten (Ots et al. 2021) (bewijskracht: **).

Lage rugklachten:

• Fysieke fitheid, actief sporten en roken zijn geen prognostische factoren voor de duur van het ziekteverzuim of ziekteverzuim als gevolg van lage rugklachten (Steenstra et al., 2005; van de Heuvel et al., 2004)(bewijskracht ****).

• Er zijn aanwijzingen dat een hogere BMI geassocieerd is met ziekteverzuim (Steenstra et al., 2005; van de Heuvel et al., 2004) (bewijskracht ****).

Reumatoïde artritis:

• Overgewicht en obesitas zijn geassocieerd met een verhoogde kans op arbeidsongeschiktheid bij werkenden met reumatoïde artritis (Ots et al. 2021) (bewijskracht: **).

• Roken is gerelateerd aan een verhoogde kans op arbeidsongeschiktheid bij werkenden met reumatoïde artritis (Ots et al. 2021) (bewijskracht: **).

INTERVENTIES

Er bestaan vele interventies voor het verbeteren van leefstijl, zoals stop met roken cursussen, programma’s ter vermindering van alcohol en drugsgebruik, of programma’s om gezondere voeding te stimuleren.

Een leefstijlinterventie op het werk zorgde er voor dat de werknemers meer fruit gingen eten en meer gingen sporten, maar dit had geen effect op vitaliteit, bevlogenheid, productiviteit en verzuim (Strijk et al., 2010) (bewijskracht **).

Een interventie gericht op het verbeteren van leefstijl bij hartpatiënten had effect op gewichtsvermindering en verhoging van de fysieke capaciteit, maar niet op psychologische variabelen en terugkeer naar werk (Lisspers et al., 1999)(bewijskracht **).

In een studie naar effecten van revalidatie op astma & COPD klachten werd geadviseerd cliënten die roken niet in revalidatie te sturen, maar eerder op een stoppen-met-roken cursus, omdat revalidatie alleen effect had bij niet-rokers (Nathell, 2005)(bewijskracht **).

BRONNEN

Richtlijnen & protocollen

-

Websites

Loket gezond leven - Leefstijl

Nationaal kompas - Leefstijl

Stecr - Overgewicht en Obesitas